Ο δημοσιογράφος του Δήμου Πυλαίας Χορτιάτη σε μία συνέντευξη εκ βαθέων μιλά στους Γιώργο Γκόγκο και Σοφία Γαβριηλίδου
Πόσο διδακτικό μπορεί να είναι ένα ταξίδι στον κόσμο και την ιστορία της δημοσιογραφίας; Ποια είναι τα όρια στο κυνήγι της αλήθειας στην πληροφόρηση; Υπάρχει σήμερα η δημοσιογραφική δεοντολογία; Η συζήτησή μας με τον κύριο Παναγιώτη Χανό, συγγραφέα και δημοσιογράφο του περιοδικού του Δήμου Πυλαίας Χορτιάτη υπήρξε διαφωτιστική και μας έδωσε εναύσματα για νέους προβληματισμούς.
Ο κ. Χανός εργάζεται ως δημοσιογράφος πάνω από τρεις δεκαετίες σε εφημερίδες, στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, είναι τακτικό μέλος της Ε.Σ.Η.Ε.Μ-Θ, και έχει κάνει σπουδές στη δημοσιογραφία, στην κοινωνιολογία και στα ΜΜΕ. Έχει ασχοληθεί και με τη λογοτεχνική συγγραφή με διακρίσεις σε πανελλήνιους και διεθνείς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Το βιβλίο του «Ερωτευμένος Καίσαρ» με θέμα “Μόρια (της Λέσβου) 2.500 χρόνια ιστορίας” βραβεύτηκε τον Απρίλιο του 2023 από την Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και από την οργάνωση Πολιτισμού “Culture4all”.
Ως υπεύθυνος για τη σύνταξη του περιοδικού «Έχουμε Νέα», μας υποδέχθηκε με εγκάρδια διάθεση στο Δημαρχείο Πυλαίας Χορτιάτη και μας παραχώρησε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνέντευξη.
Πείτε μας για το περιοδικό του Δήμου…
Είναι ένα καθαρά τοπικό περιοδικό, δηλαδή αναπτύσσεται από τον δήμο προς και για τους δημότες του. Παλαιότερα έβγαινε σε έντυπη μορφή σε περίπου 15.000 αντίτυπα και στελνόταν δωρεάν μέσω του ταχυδρομείου στους παραλήπτες του, δηλαδή στους δημότες του που δήλωναν την επιθυμία τους να γίνουν συνδρομητές. Για περισσότερο από 7 χρόνια το περιοδικό εκδίδονταν και μοιραζόταν κατ΄ αυτό τον τρόπο. Από το 2020 όμως λόγω κόστους, λόγω της πανδημίας, λόγω γενικότερα της οικονομικής κρίσης, αλλά και λόγω εκσυγχρονισμού, αποφασίστηκε το περιοδικό να βγαίνει μόνο ηλεκτρονικά σε μορφή pdf, το οποίο αποστέλλεται στους συγκεκριμένους παραλήπτες, δηλαδή στους δημότες του δήμου Πυλαίας Χορτιάτη. Βεβαίως τώρα στέλνεται σε mail σε πολύ περισσότερους, διότι μπήκαν και καινούριοι αποδέκτες, όπως υπουργεία, περιφέρειες, δήμοι, Βουλή κλπ.
Αυτό όσον αφορά το μέσο. Όσον αφορά το περιεχόμενο είναι τοπικού χαρακτήρα. Δεν μας ενδιαφέρει, δηλαδή, τόσο το τι έγινε στην Αθήνα ή τι ψηφίστηκε στη Βουλή. Μας ενδιαφέρει ωστόσο αν είναι ένα παγκόσμιο ή πανελλαδικό γεγονός που έχει μεγάλη συναισθηματική αξία και επηρεάζει την καθημερινότητα των δημοτών μας. Κυρίως μας ενδιαφέρουν οι ειδήσεις που αφορούν τον δήμο. Τι έργα γίνονται, τι προβλήματα ενδεχομένως υπάρχουν, ποιες γενικές δράσεις κάνει ο δήμος, ποιες εκδηλώσεις γίνονται, είτε είναι πολιτιστικές, είτε άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις και δράσεις. Μέσα στους στόχους μας είναι επίσης να βρούμε και να ανακαλύψουμε θέματα και ειδήσεις που έχουν ως επίκεντρο τον δήμο μας.
Πώς ένας δημοσιογράφος μπορεί να διακρίνει την αληθή πληροφορία από την ψευδή;
Η παραπληροφόρηση είναι μια παθολογία του ειδησεογραφικού συστήματος, που σηκώνει μεγάλη συζήτηση. Ας υποθέσουμε ότι δεν γίνεται εσκεμμένα αλλά είναι λάθος, δηλαδή λάθος ο τρόπος της μεταφοράς της είδησης. Διότι αν γίνεται εσκεμμένα, δεν είναι παραπληροφόρηση, είναι «κιτρινισμός», δηλαδή εξυπηρετεί τον λεγόμενο «κίτρινο τύπο», προσπαθεί δηλαδή να παραπλανήσει τον αναγνώστη, τον ακροατή ή τον θεατή.
Η παραπληροφόρηση συμβαίνει όταν δεν διασταυρώνουμε την είδηση. Ακούμε κάτι και, επειδή μας εντυπωσιάζει συνήθως, αμέσως πηγαίνουμε να την καταγράψουμε στο χαρτί ή να τη μεταδώσουμε χωρίς προηγουμένως να την ελέγξουμε ή να την διασταυρώσουμε. Για τον λόγο αυτό η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας Θράκης (ΕΣΗΕΜΘ) ζητά και επιδιώκει να τηρούνται οι κανόνες δεοντολογίας. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρέπει να γίνεται από τουλάχιστον τρεις πηγές η διασταύρωση της είδησης.
Στην υπόθεση της παραπληροφόρησης το «πρώτο αίμα» χύθηκε μέσω των κοινωνικών δικτύων και κυρίως μέσω του facebook. Βασικά το διαδίκτυο με τον τρόπο που διακινείται η είδηση εξελίχθηκε σε… πληγή της παλιάς δημοσιογραφίας. Στην ψηφιακή εποχή υπήρξαν άνθρωποι που μέσω των blogs που δημιούργησαν «αυτοχρίστηκαν» ως δημοσιογράφοι. Αυτό θεωρητικά θα ήταν καλό, διότι, αν τηρούνταν οι κανόνες, θα μπορούσε κάποιος να ενημερωθεί και να μαθαίνει πληροφορίες από διάφορες και πολλαπλές πηγές. Δυστυχώς, δεν λειτούργησε έτσι. Ακριβώς επειδή οι άνθρωποι αυτοί αυτοχρίστηκαν δημοσιογράφοι, χωρίς όμως να τηρούν κανένα κανόνα δεοντολογίας. Όχι διότι το έκαναν επίτηδες, αλλά επειδή δεν γνωρίζανε.
Μετά, όταν άρχισε να μπαίνει πιο ενεργά το facebook στη ζωή μας, άρχισε να γράφει ο καθένας τις δικές του ιστορίες και μέσα από αυτές άρχισαν να διακινούνται κάποιες ειδήσεις, δηλαδή σχόλια, ή άρθρα κλπ που απηχούσαν προσωπικές και ατεκμηρίωτες κατά βάση απόψεις, κυρίως φορτισμένες συναισθηματικά. Είδαμε και βλέπουμε να γίνονται επικές μάχες μεταξύ των χρηστών για ορισμένα σχόλια που αφορούν θέματα που είναι αμφίβολο αν και κατά πόσο ενδιαφέρουν την κοινή γνώμη. Κάπως έτσι άρχισε να διακινείται και η δημοσιογραφία μέσω του facebook και γενικότερα μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί ένα χάος μέσα στο οποίο ασφαλώς και υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες σοβαρές προσπάθειες. Δηλαδή κάποιοι δημοσιογράφοι, κάποιες εφημερίδες έστησαν αξιόλογες και ενδιαφέρουσες ενημερωτικές ιστοσελίδες. Όμως ο κόσμος, η κρίσιμη μάζα δεν τους υποστήριξε στο βαθμό που θα έπρεπε. Και ο λόγος είναι ότι όταν αναμετράται το συναίσθημα με τη λογική, η λογική συνήθως βγαίνει χαμένη. Είναι πιο εύπεπτη η πνευματική τροφή που σερβίρεται με καθημερινή, αγοραία γλώσσα. Αντίθετα, μια γλώσσα πιο ευγενική, πιο κομψή ενίοτε απωθεί και είναι πιο δύσκολο να την αποδεχθεί το κοινό. Έτσι, η δημοσιογραφία βγήκε χαμένη από αυτό.
Για παράδειγμα όσον αφορά την αξιοπιστία, είναι κανόνας σε ένα ρεπορτάζ να φιλοξενούνται όλες οι απόψεις. Στην εποχή των εφημερίδων, όταν μεσουρανούσαν στον χώρο του Τύπου, ως δημοσιογράφος όφειλες να καλύψεις όλες τις απόψεις, διότι διαφορετικά θα μπορούσες να κατηγορηθείς (και τότε πράγματι σε κατηγορούσαν, επειδή ήταν σε χρήση η δημοσιογραφική δεοντολογία) ότι μεροληπτείς ή ότι δεν έκανες καλά τη δουλειά σου.
Κατά πόσο μπορεί και πρέπει ένας δημοσιογράφος να είναι αντικειμενικός;
Αντικειμενικότητα δεν υπάρχει. Η μόνη αντικειμενικότητα είναι ότι δεν υπάρχει αντικειμενικότητα. Αλλά αξιοπρέπεια υπάρχει. Να ακολουθεί δηλαδή ο δημοσιογράφος ή ο συγγραφέας εκτός από τους κανόνες δημοσιογραφικής δεοντολογίας και κάποιους εσωτερικούς κανόνες αυτολογοκρισίας και εγκράτειας. Στα στοιχεία αυτά μπορεί να ανιχνεύσει κανείς την αρετή της αξιοπρέπειας. Να μπορείς να πεις δηλαδή ότι εγώ είμαι εντάξει με τον εαυτό μου, εντάξει με τον κόσμο, δεν έχω θίξει κανέναν, έχω προσέξει να μην προσβάλλω κάποιον. Γιατί κάποιες φορές μπορεί να είσαι επιθετικός απέναντι σε κάποιον, επειδή πρέπει ή επειδή αξίζει να είσαι, κάποιες φορές όμως μπορεί λόγω προσωπικής έπαρσης να τον προσβάλλεις χωρίς να το θέλεις, χωρίς ο ίδιος να το αξίζει…
Την αξιοπρέπεια αυτή πόσο εύκολο είναι να την διατηρήσει κανείς στην Ελλάδα του σήμερα;
Επειδή δεν είναι εύκολο, το να την πετύχεις είναι ένα θαύμα, ένα κατόρθωμα. Είναι μια μάχη που άλλοτε την κερδίζεις κι άλλοτε τη χάνεις. Για να τη χάσεις, όμως, πρέπει πρώτα να δώσεις τη μάχη σου και αυτό είναι το πιο σημαντικό. Μετά έχεις να δώσεις λογαριασμό στον εαυτό σου και, αν τα καταφέρεις, μπορείς να του πεις «σε παραδέχομαι». Στην πραγματικότητα ανοίγουμε συζήτηση με τον εαυτό μας, διότι από τους άλλους σπάνια ακούμε κάποια καλή κουβέντα. Παλιά ακούγαμε, σήμερα δεν ακούμε.
Ωστόσο αυτό που λέμε αξιοπρέπεια, αν το πετύχει κανείς, είναι ένα μικρό λιθαράκι που θα βάλει, μια δέσμη φωτός στο σκοτάδι απέναντι στον κόσμο που θα τον κρίνει. Αυτό αν γίνεται από τον καθένα μας, κάτι μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο, επειδή όμως δυστυχώς δεν συμβαίνει, συνήθως δεν αλλάζει. Το παρήγορο είναι ότι ακόμη και σήμερα, σε μία εποχή που η νόσος της ματαιοδοξίας και της παραπληροφόρησης τείνει να προσβάλει ολοένα και περισσότερους από μας, ευτυχώς υπάρχουν νησίδες σωστής ενημέρωσης. Φτάνει να ψάξουμε να τις βρούμε…
Ο κ. Χανός μας μίλησε, επίσης, για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το επάγγελμα λόγω της δραματικής μείωσης των μισθών των δημοσιογράφων και λόγω της ατομικής ευθύνης και των νομικών κυρώσεων που αφορούν τον συντάκτη, εάν κατηγορηθεί για διασπορά ψευδών ειδήσεων. Όπως μας διευκρίνισε, οι ενημερωτικές ιστοσελίδες συνήθως διαχωρίζουν τη θέση τους απέναντι στους συντάκτες αναφέροντας ότι «το ρεπορτάζ ή το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συγγραφέα και όχι κατ΄ ανάγκη τις απόψεις του ιστοτόπου που τις φιλοξενεί». Συνήθως ο συντάκτης εάν κατηγορηθεί για κάτι -χωρίς την οικονομική βοήθεια του εκδότη, όπως γινόταν παλιά- δεν μπορεί να αναλάβει από μόνος του το βάρος μιας πολυέξοδης δίκης, για να αποδείξει ότι είναι αθώος και ότι έπεσε θύμα σκευωρίας.
Μας εξήγησε επίσης τις διαφορές της δημοσιογραφίας του σήμερα με αυτή του παρελθόντος και τη χρήση της ως πολιτικού όπλου και τόνισε την επικράτηση της μαζικής κουλτούρας στη σημερινή εποχή.
Τον ευχαριστούμε για τη γενναιοδωρία με την οποία μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις του για το σοβαρό θέμα της ενημέρωσης του πολίτη.
Ευχαριστούμε, επίσης, την κυρία Καραμπάση, προϊσταμένη του Τμήματος Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων του Δήμου Πυλαίας Χορτιάτη, για την ευγενική διευκόλυνση της επικοινωνίας της ομάδας του «Γυάλινου Κόσμου» με τις υπηρεσίες του Δήμου.
Comments