«Ο τρόπος ζωής μας επηρεάζει σημαντικά την υγεία του Καρδιαγγειακού μας Συστήματος»

Των Γκόγκου Φ., Λόγγου Τ., Καλογιάννη Ν., Κοντοπούλου Α., Μπαλλά Α., Τοκαλατσίδη Π., Ντάουλα Γ., Χατζηγεωργιάδου Π., Τάτση Ζ., Χρυσουλά Α., Κολοβού Ε., Κολοβού Α.

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα, δηλαδή, οι παθήσεις της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων, αποτελούν σήμερα μια από τις πρώτες αιτίες απώλειας της ανθρώπινης ζωής στις αναπτυγμένες -και μη- χώρες. Αυτά είναι: η καρδιακή ανεπάρκεια, η υπερτασική καρδιοπάθεια, η ρευματική καρδιοπάθεια, η μυοκαρδιοπάθεια, η στεφανιαία νόσος, οι αρρυθμίες, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η καρδίτιδα, η συγγενής καρδιακή νόσος, η βαλβιδική καρδιακή νόσος, το ανεύρυσμα της αορτής, η περιφερική αρτηριοπάθεια, η θρόμβωση και η φλεβική θρόμβωση. Πρόκειται για νοσήματα, στα οποία «κοινός παρανομαστής» είναι το αθήρωμα, δηλαδή, η συσσώρευση λιπαρών ουσιών στις αρτηρίες και στα υπόλοιπα αγγεία του σώματος.

Οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης των καρδιαγγειακών νοσημάτων χωρίζονται σε μη τροποποιήσιμους, (όπως η ηλικία, το φύλο, το κληρονομικό ιστορικό κ.α), στην περίπτωση ύπαρξης των οποίων το άτομο και ο ιατρός δεν μπορούν να παρέμβουν διορθωτικά και σε τροποποιήσιμους παράγοντες, που σχετίζονται με τον καθημερινό τρόπο ζωής και μπορούν να προληφθούν ή να τροποποιηθούν.

Οι σημαντικότεροι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου είναι: το κάπνισμα και η παχυσαρκία, σε συνδυασμό με την έλλειψη σωματικής άσκησης και την καθιστική ζωή. Οι προαναφερθείσες βλαβερές συνήθειες οδηγούν σε αυξημένο Δείκτη Σωματικής Μάζας, ο οποίος συσχετίζεται γραμμικά με την ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επιπλέον, η ανθυγιεινή διατροφή (με υψηλή κατανάλωση αλατιού και επεξεργασμένων τροφίμων)συμβάλλουν στα αυξημένα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης και ιδιαίτερα της LDL (της «κακής» χοληστερόλης) και στην εμφάνιση και την επιδείνωση των καρδιοαγγειακών παθήσεων. Επίσης, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση) και ο διαβήτης ενισχύουν τις πιθανότητες εμφάνισης αθηρωμάτωσης και καρδιοαγγειακών προβλημάτων.

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις (CVD) είναι η κύρια αιτία θανάτου και αναπηρίας παγκοσμίως. Στην Ευρώπη ευθύνονται για το 45% περίπου των θανάτων και αναμφισβήτητα (με βάση τα ιατρικά δεδομένα)οδηγούν σε σημαντική νοσηρότητα. Εκτιμάται ότι 4,2 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη πέθαναν από καρδιαγγειακά νοσήματα το 2019. Πάνω από 8 στους 10 (82%) θανάτους οφείλονταν σε καρδιακές προσβολές και σε εγκεφαλικά επεισόδια. Μάλιστα, η επιβάρυνση της υγείας λόγω των καρδιαγγειακών παθήσεων είναι υψηλότερη μεταξύ των ανδρών. Η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των θανάτων λόγω ισχαιμικής καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού. Στη χώρα μας, σύμφωνα με τα δεδομένα που είναι διαθέσιμα μέχρι το 2023, περίπου το 40% του συνόλου των θανάτων οφειλόταν σεοι καρδιοαγγειακές παθήσεις. Επίσης, μελέτες έχουν δείξει ότι η πιθανότητα εμφάνισης των συγκεκριμένων παθήσεων αυξάνεται,καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν και γερνούν. Αυτές οι πληροφορίες, επομένως, υπογραμμίζουν την ανάγκη για την υιοθέτηση στρατηγικών πρόληψης και για την εφαρμογή υγειονομικών παρεμβάσεων, με στόχο τη μείωση των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Η διατήρηση του ΔΜΣ σε επίπεδα 20-25 kg/m2 είναι η βέλτιστη, ώστε να αποφευχθεί η εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου. Η σωματική δραστηριότητα και η τακτική αερόβια άσκηση έχει φανεί ότι προστατεύουν αποτελεσματικά έναντι των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η καλύτερη δυνατή σύσταση σώματος, με αύξηση της μυϊκής μάζας και μειωμένη περίμετρο μέσης, έναντι του απλού ελέγχου του σωματικού βάρους είναι ζωτικής σημασίας για την καρδιαγγειακή υγεία. Γενικότερα, η καθημερινή σωματική δραστηριότητα οδηγεί σε μείωση του σπλαχνικού λίπους, στη βελτίωση του μεταβολισμού της γλυκόζης, στην καλύτερη αντιμετώπιση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, στην καλυτέρευση του λιπιδαιμικού προφίλ και συμβάλλει στην καλή λειτουργία της καρδιάς.

Η βελτιστοποίηση, επομένως, της ποιότητας της διατροφής, με παράλληλη μείωση των «κενών» θερμίδων είναι το κλειδί για την υγεία μας. Αυτό προϋποθέτει την υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής, με κατανάλωση μεγάλης ποικιλίας λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, οσπρίων, ξηρών καρπών και φρούτων, τροφών πλούσιων σε «καλά λιπαρά» (Ω-3 λιπαρά)και άπαχων κομματιών πουλερικών και κόκκινου κρέατος σε περιστασιακή βάση. Φυσικά, στο πλαίσιο μιας σωστής διατροφής συνιστάται η αποφυγή επεξεργασμένου κρέατος και επεξεργασμένων υδατανθράκων.

Σχετικά με την κατανάλωση υγρών, σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση ότι η κατανάλωση μέτριας ποσότητας αλκοόλ μπορεί να έχει ευεργετικές ιδιότητες για την καρδιαγγειακή υγεία, φαίνεται σε μελέτες ότι το αλκοόλ τελικά αυξάνει τον κίνδυνο υπερτασικής καρδιακής νόσου, μυοκαρδιοπάθειας, κολπικής μαρμαρυγής, και εγκεφαλικού.

Επιπρόσθετα, οποιαδήποτε μορφή καπνού, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών τσιγάρων και του ατμίσματος είναι επιβλαβής. Όλες οι μορφές χρήσης καπνού, καθώς και το παθητικό κάπνισμα, βλάπτουν σημαντικά την καρδιαγγειακή υγεία, προκαλώντας φλεγμονή, ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, προθρομβωτική κατάσταση και ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.

Ο ύπνος είναι ένας ακόμη σημαντικός ρυθμιστής της καρδιαγγειακής λειτουργίας, με τους ενήλικες να έχουν ανάγκη κατά μέσο όρο 7-9 ώρες ύπνου την ημέρα. Η ανεπαρκής διάρκεια ύπνου αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση και την εξέλιξη της υπέρτασης, της κολπικής μαρμαρυγής, της ισχαιμικής καρδιακής νόσου. Η κακή ποιότητα ύπνου συμβάλλει σε χρόνιες φλεγμονές, αντίσταση στην ινσουλίνη, αυξημένο οξειδωτικό στρες και διαταραχές σε διάφορους ορμονικούς παράγοντες.

Επίσης, το χρόνιο ψυχικό στρες και τα επίμονα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την καρδιαγγειακή υγεία, ανεξάρτητα από τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου. Το ψυχικό στρες αυξάνει την «κακή» χοληστερόλη, την αρτηριακή πίεση, την ταχυκαρδία και την διαταραχή του ύπνου. Όλα αυτά αποτελούν μερικές από τις επιπτώσεις του στρες στην καρδιά. Η έλλειψη κοινωνικής και συναισθηματικής υποστήριξης, η μοναξιά, η απελπισία και η κατάθλιψη αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων .

Τέλος, ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την καρδιαγγειακή μας υγεία είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση. Αυτή συνδέεται με αυξημένη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά, σε αντίθεση με τη σύνδεση με τη φύση, που προσφέρει καρδιοπροστατευτικά και ψυχολογικά οφέλη.

Είναι, λοιπόν, στο χέρι μας να προστατέψουμε, όσο μπορούμε, την υγεία της καρδιάς μας και την υγεία μας γενικότερα!