της Γεωργίας Κουμάνη
Η έννοια της φαντασίας είναι συχνά δύσκολο να προσδιοριστεί, όμως σύντομος ορισμός αυτής είναι η ικανότητα διάπλασης ή συνδυασμού εικόνων και παραστάσεων που ξεπερνά τα όρια της εμπειρίας και πραγματικότητας. Είναι συνυφασμένη με τη δημιουργία πολύπλοκων σκέψεων και ιδεών οι οποίες δεν πραγματώνονται στο πλαίσιο της λογικής ούτε γίνονται αντιληπτές με τις ανθρώπινες αισθήσεις της αφής ακοής, η όρασης. Η καλλιέργεια της όμως, φαίνεται να μην αποτελεί πρωτεύοντα στόχο του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος, παρά τα οφέλη που προσφέρει στη γνωστική και πνευματική ανάπτυξη. Ποια είναι κάποια από τα αξιοσημείωτα πλεονεκτήματά της και πώς είναι δυνατό να ενσωματωθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία;
Η φαντασία αδιαμφισβήτητα αποτελεί εργαλείο για την πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου ξεκινώντας από την παιδική ηλικία. Ένα μικρό παιδί, μέσα από το παιχνίδι δημιουργεί καινούργιους και κάθε φορά διαφορετικούς κόσμους, όπου οι έννοιες της λογικής και της πραγματικότητας είναι εύπλαστες και ευέλικτες. Η ελεύθερη σκέψη και η αποφυγή του αυστηρού καθορισμού στα όρια του νου επιτρέπουν την έκφραση του εσωτερικού κόσμου ενός παιδιού και αποτελούν έναυσμα για εξωτερίκευση των πολύπλοκων και απροσδιόριστων συναισθημάτων που μπορεί να βιώνει κανείς ιδιαίτερα σε μικρή ηλικία αλλά και αργότερα, όπως στην περίοδο της εφηβείας. Δυστυχώς, η απόκτηση της φαντασίας και διατήρησή της μέχρι την ενήλικη ζωή αντιμετωπίζεται πολλές φορές ως αχρείαστη και περιττή. Η ελευθερία όμως που παρέχει αυτή η ικανότητα δημιουργίας χωρίς περιορισμούς, κριτική, ή καθοδηγήσεις από κοινωνικά στερεότυπα προσφέρει στον άνθρωπο ευχαρίστηση και ικανοποίηση αναγκών πέρα από τις βιολογικές.
Επιπλέον, η φαντασία αποτελεί και σημαντικό εργαλείο σε πολυάριθμους επιστημονικούς κλάδους. Στη φυσική, τα μαθηματικά ή την αστρονομία οι επιστήμονες προτού φτάσουν στο στάδιο της επιβεβαίωσης και απόδειξης έχουν ήδη οραματιστεί κάτι πρωτοπόρο κάνοντας μία καινούργια ανακάλυψη. Η πραγματική ισχύς των θεωρημάτων που διατυπώνονται στηρίζεται σε επινοήσεις που έχουν προηγηθεί με γνώμονα την πιθανή επικύρωσή τους . Ο Einstein με τη φράση του: << Η λογική θα σε πάει από το Α στο Β, η φαντασία παντού>> εξέφρασε την εμπιστοσύνη που είχε εναποθέσει σε αυτή για τη διερεύνηση και επινόηση καινοτόμων λύσεων σε άλυτα προβλήματα.
Παρόλα αυτά, η σύγχρονη εκπαίδευση δεν λειτουργεί με κριτήριο την καλλιέργειά της. Η ανθρωπιστική εκπαίδευση η οποία τοποθετεί στο επίκεντρο της ηθικοπνευματικές ανάγκες αποσκοπώντας σε μία σφαιρική ανάπτυξη της προσωπικότητας δεν επιδιώκεται στα σημερινό σχολείο. Αντίθετα, οι μαθητές εκπαιδεύονται ακολουθώντας πιστά ένα βαθμοθηρικό σύστημα που αποσκοπεί στην εξασφάλιση γνώσεων μόνο για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και πιθανή μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση. Ο καταιγισμός ενός αδιανόητου όγκου πληροφοριών τις οποίες ο μαθητής καλείται να απομνημονεύσει και ο φόρτος εργασίας των μαθημάτων αποτρέπει τα παιδιά από την ανάπτυξη ανθρωπιστικών ιδανικών.
Την κατάσταση αυτή μπορεί να ανατρέψει η εφαρμογή πρακτικών, όπως η ενασχόληση με το θέατρο και τη μουσική που μπορούν να προσφέρουν την ευκαιρία έκφρασης και προσωπικής δημιουργίας. Έτσι οι μαθητές θα μπορούν να καλλιεργήσουν τις κλίσεις και τα ταλέντα τους, αν το σχολείο αποτελέσει αρωγό ανάπτυξης του πνευματικού πολιτισμού, παροτρύνοντας τα παιδιά να αντιμετωπίζουν τη μάθηση με περισσότερη ευχάριστη διάθεση και όχι ως μία επαναλαμβανόμενη αγγαρεία.
Ο επαναπροσδιορισμός της αξίας της φαντασίας στα σημερινά σχολεία, όπως και η προώθηση δημιουργικής μάθησης αντί εξετασιοκεντρικής εκπαίδευσης, είναι αναγκαία. Η ελαχιστοποίηση της φαντασίας πρέπει να ανατραπεί ξεκινώντας από την ενθάρρυνσή της στο σχολικό περιβάλλον, καθώς ακόμη και στην ενήλικη ζωή αποτελεί εργαλείο πραγμάτωσης του ιδεατού και του αγώνα για έναν κόσμο περισσότερο δημιουργικό.
Δημιουργία εικόνας: Λίνα Κανάκη
コメント